نمایندگی مدیران خودرو 366 | ثبت نام محصولات مدیران خودرو 1404| آسیا خودرو
1404/7/19
در حالی که بازار متلاطم خودرو ایران در انتظار یک موج جدید افزایش قیمت بود، شوک‌های ناشی از نوسانات نرخ ارز و تورم فزاینده نهاده‌های تولید، همگی حکایت از یک صعود قیمتی قریب‌الوقوع داشتند. با این حال، شرکت ایران خودرو با یک حرکت کاملاً غیرمنتظره، قیمت محصولات خود را برای شرایط فروش ویژه مادران (مطابق با قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت) در مهرماه ۱۴۰۴ ثابت نگه داشت. این تصمیم ناگهانی که با تمام پیش‌بینی‌های فعالان بازار خودرو در تضاد بود، بلافاصله پرسش‌های جدی را در مورد استراتژی کوتاه‌مدت این خودروساز بزرگ و آینده قیمت‌گذاری خودرو در کشور ایجاد کرد. این مقاله با هدف تحلیل دقیق تمام ابعاد این خبر، بررسی دلایل احتمالی پشت پرده این ثبات و همچنین تأثیرات کوتاه‌مدت و بلندمدت آن بر مصرف‌کنندگان واجد شرایط و کل بازار خودروی ایران تهیه شده است.
بر اساس اطلاعیه‌های رسمی منتشر شده، ایران خودرو طرح فروش ویژه مادران را بر اساس لیست قیمت‌های مصوب قبلی آغاز کرده است. این شرکت تأیید کرده که هیچ‌گونه افزایش قیمتی برای این دوره از ثبت‌نام‌ها اعمال نکرده است. طرح جوانی جمعیت که به عنوان یک تعهد قانونی در جهت حمایت از خانواده و افزایش نرخ زاد و ولد اجرا می‌شود، مزایای ویژه‌ای برای مادرانی که فرزند دوم یا مابعد آن‌ها از تاریخ ۲۴ آبان ۱۴۰۰ به بعد متولد شده باشد، فراهم می‌کند.
مهم‌ترین مزیت این طرح برای مادران، حذف بسیاری از محدودیت‌های رایج در طرح‌های فروش عادی است؛ از جمله عدم نیاز به نداشتن پلاک فعال یا سابقه خرید خودرو در ۴۸ ماه گذشته. این تثبیت قیمت در بحبوحه تورم انتظاری شدید، یک سیگنال بسیار مثبت و یک فرصت مغتنم برای متقاضیان واجد شرایط محسوب می‌شود. این اقدام نه تنها امکان برنامه‌ریزی مالی دقیق‌تر را برای این قشر از جامعه فراهم می‌آورد، بلکه قدرت خرید آن‌ها را در مقایسه با بازار آزاد به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد و به تحقق اهداف حمایتی قانون کمک می‌کند.
این تصمیم ایران خودرو را می‌توان از چند زاویه استراتژیک تحلیل کرد. با توجه به سهم ۵۰ درصدی طرح جوانی جمعیت از کل ظرفیت فروش خودروسازان (که یک کانال بزرگ عرضه خودرو به مصرف‌کننده نهایی است)، عدم افزایش قیمت در این بخش نشان‌دهنده یک سیاست کنترل‌شده و احتمالاً دولت‌محور است:
مدیریت انتظار تورمی و روانی بازار: خودروساز با این اقدام، تلاش کرده تا فشار روانی و انتظاری بازار برای افزایش قیمت ناگهانی را کاهش دهد. تثبیت قیمت می‌تواند از واکنش‌های هیجانی بازار و افزایش تقاضای کاذب برای مدتی جلوگیری کند.
اجرای دقیق قانون و پاسخگویی اجتماعی: با توجه به حساسیت دولت و نهادهای نظارتی بر اجرای قانون جوانی جمعیت، ایران خودرو احتمالاً تحت فشار بوده تا سهمیه مادران را با کمترین حاشیه سود و قیمت تثبیت‌شده عرضه کند تا انتقادات عمومی را کاهش دهد.
تخلیه تقاضای انباشته (مؤقت): خودروساز ممکن است با هدف تخلیه بخشی از تقاضای انباشته و تأمین مالی کوتاه‌مدت خود، این طرح را با قیمت ثابت اجرا کند و سپس در آینده‌ای نزدیک (پس از پایان طرح‌های حمایتی)، افزایش قیمت اصلی و جبران کسری هزینه‌ها را در طرح‌های فروش عادی اعمال نماید.
همچنین، اعلام نتایج قرعه‌کشی طرح‌های فروش عادی نیز همزمان با این طرح، التهاب بازار و انتظارات قیمتی را افزایش داده است. فعالان بازار اکنون منتظرند ببینند آیا سیاست تثبیت قیمت صرفاً یک امتیاز ویژه برای طرح حمایتی مادران خواهد بود یا به طرح‌های فروش عمومی نیز تعمیم داده خواهد شد.
مهم‌ترین هشدار و نگرانی که در تحلیل این ثبات قیمتی وجود دارد، موقتی بودن و عدم پایداری آن است. اگرچه این اقدام در کوتاه‌مدت به نفع متقاضیان واقعی است، اما فشار شدید هزینه‌های تولید (مانند فولاد، قطعات وارداتی و دستمزد)، افزایش نرخ ارز نیمایی و تورم عمومی همچنان به عنوان بارهای سنگین مالی بر دوش خودروساز باقی مانده است.
عدم افزایش قیمت در حال حاضر، تضاد ماهوی با افزایش هزینه‌های عملیاتی دارد. این امر این احتمال را قوت می‌بخشد که این ثبات موقت، در واقع یک استراتژی تأخیری برای جلوگیری از شوک قیمتی در بازار باشد. به بیان دیگر، این قیمت‌گذاری کنترل‌شده ممکن است آرامش قبل از یک طوفان قیمتی بزرگ در ماه‌های آتی باشد؛ زمانی که ایران خودرو بخواهد تمام هزینه‌های انباشت شده و زیان‌های ناشی از فروش با قیمت دستوری را از طریق جهش قابل توجه قیمت در دوره‌های فروش بعدی جبران کند. این وضعیت می‌تواند منجر به فاصله قیمتی بیشتر بین کارخانه و بازار آزاد و در نهایت افزایش دلالی و سوداگری شود.
برای درک بهتر شکاف قیمتی و تأثیر این ثبات موقت، بررسی لیست رسمی قیمت‌های کارخانه‌ای ایران خودرو در مهرماه ۱۴۰۴ ضروری است. این قیمت‌های مبنا برای فروش فعلی (از جمله طرح مادران)، همچنان اختلاف فاحشی با نرخ‌های حاکم بر بازار غیررسمی دارند. این اختلاف قیمت کارخانه و بازار، که عامل اصلی دلالی و تقاضای کاذب است، با هرگونه تثبیت قیمت دستوری، به جای کاهش، بیشتر و عمیق‌تر خواهد شد.
| گروه خودرو | شرح محصول | بهای کارخانه (ریال) | قیمت مصرف کننده (ریال) | کد کلاس |
| سورن | سورن پلاس با موتور XU7P | ۶,۰۷۹,۹۱۲,۴۳۲ | ۷,۲۶۰,۸۶۹,۶۰۱ | ۵۸۴۰۴ |
| سورن | سورن پلاس دوگانه سوز مخزن ۷۵ لیتری | ۷,۰۴۰,۱۸۳,۵۰۱ | ۸,۲۳۲,۲۳۰,۳۷۱ | ۵۵۵۱۵ |
| تارا | تارا دستی V1P گیربکس MT6 | ۷,۴۸۳,۸۵۸,۲۸۰ | ۸,۸۸۹,۴۴۶,۷۸۵ | ۳۲۲۱۵ |
| تارا | تارا اتوماتیک V4 LX | ۹,۳۴۹,۹۹۴,۳۱۸ | ۱۱,۰۵۴,۱۶۴,۵۸۹ | ۳۲۳۱۷ |
| رانا | رانا پلاس با موتور ارتقاء یافته TU5P | ۶,۳۹۳,۳۰۰,۴۴۶ | ۷,۴۹۴,۷۸۳,۶۸۸ | ۶۱۷۰۱ |
| ۲۰۷ | پژو ۲۰۷ دستی TU3 | ۶,۰۶۹,۶۳۴,۶۴۴ | ۷,۲۴۸,۹۴۷,۳۶۶ | ۲۶۹۰۵ |
| ۲۰۷ | پژو ۲۰۷ دستی سقف شیشه ای | ۷,۰۲۵,۶۵۵,۸۰۲ | ۸,۳۵۷,۹۳۱,۹۱۰ | ۶۰۰۲۳ |
| ۲۰۷ | پژو ۲۰۷ اتوماتیک سقف شیشه ای | ۸,۳۶۸,۹۸۵,۸۰۸ | ۹,۹۱۶,۱۹۴,۷۱۷ | ۶۰۶۲۰ |
| دنا پلاس | دنا پلاس دستی با موتور EF7P و گیربکس MT6 | ۷,۸۵۷,۰۰۹,۲۲۵ | ۹,۳۲۲,۳۰۱,۸۸۱ | ۷۰۹۰۷ |
| دنا پلاس | دنا پلاس توربوشارژ اتوماتیک آپشنال | ۹,۷۵۷,۲۲۷,۴۳۰ | ۱۱,۵۲۶,۵۵۴,۹۹۹ | ۷۰۷۱۵ |
| هایما | هایما S5 پرو | ۱۴,۰۴۲,۶۵۴,۱۶۷ | ۱۷,۰۰۵,۱۵۰,۰۱۴ | ۵۲۳۰۱ |
| هایما | هایما S7 پرو | ۱۴,۹۰۵,۹۸۸,۳۶۳ | ۱۸,۰۰۶,۶۱۷,۶۸۱ | ۵۱۹۰۲ |
| هایما | هایما 7X | ۱۶,۶۳۲,۶۵۶,۷۵۶ | ۲۰,۰۰۹,۵۵۳,۰۱۸ | ۵۳۰۰۲ |
توضیح: بهای کارخانه (ریال) شامل قیمت خام محصول و قیمت مصرف‌کننده (ریال) شامل بهای کارخانه به علاوه هزینه‌های قانونی (مانند مالیات، عوارض، بیمه و...) است.
در نهایت، این تثبیت قیمت، در عین حال که برای مادران واجد شرایط یک خبر بسیار عالی است و امکان خرید خودرو را برایشان تسهیل می‌کند، برای کلیّت بازار می‌تواند نشانه‌ای از تأخیر در یک تعدیل قیمتی اجتناب‌ناپذیر باشد. ایران خودرو با این اقدام، توپ را به زمین آینده نزدیک انداخته است؛ زمانی که احتمالاً مجبور به تصمیم‌گیری‌های سخت‌تری برای جبران زیان و همسان‌سازی قیمت‌ها با هزینه‌های واقعی تولید خواهد بود.
