خودروهای فرسوده

در کشور، وجود خودروهای فرسوده به طور قابل توجهی مصرف بنزین را افزایش داده است. این خودروها، که به دلیل مصرف بالا و استانداردهای نامناسب شناخته می‌شوند، همچنین به عنوان عوامل اصلی آلودگی هوا مطرح هستند. گزارش‌های خبری نشان می‌دهند که از سال ۱۳۹۷، با کاهش روند اسقاط این خودروها و نابرابری در عرضه و تقاضای بنزین، مصرف سوخت به شدت افزایش یافته است. به طوری که میانگین مصرف بنزین در دی ماه به ۱۱۳ میلیون لیتر در روز رسیده و در نیمه اول سال جاری این میزان به بیش از ۱۱۶ میلیون لیتر در روز افزایش یافته است.

مرکز پژوهش‌های مجلس گزارش داده است که اسقاط هر خودرو فرسوده می‌تواند سالانه ۲ هزار لیتر بنزین را کاهش دهد، که ارزش صادراتی آن معادل ۱۸۰۰ دلار است. خودروهای فرسوده ۱۴.۳ درصد بیشتر از خودروهای جدید بنزین مصرف می‌کنند و اسقاط سالانه ۳۰۰ هزار خودرو می‌تواند بیش از ۵۴۰ میلیون دلار در سال صرفه‌جویی کند. با فرض متوسط قیمت هر لیتر بنزین ۰.۶ دلار، هر خودرو فرسوده می‌تواند سالانه ۶۰۰ دلار خسارت در حوزه سوخت ایجاد کند.

بر اساس آمار وزارت صنعت، معدن و تجارت، حدود ۲۲ میلیون و ۱۰۸ هزار خودرو و موتورسیکلت در کشور وجود دارد که از این تعداد، ۱۳ میلیون و ۵۱ دستگاه فرسوده یا در آستانه فرسودگی هستند. این آمار نشان می‌دهد که ۵۹ درصد از کل خودروها فرسوده هستند. موتورسیکلت‌ها با ۹۰ درصد بیشترین سهم فرسودگی را دارند، پس از آن مینی‌بوس‌ها با ۸۶ درصد، اتوبوس‌های شهری با ۸۲ درصد، اتوبوس‌های بین‌شهری با ۵۷ درصد و تاکسی‌ها با ۴۸ درصد قرار دارند. این وضعیت نه تنها مصرف بنزین را افزایش داده، بلکه مانع بزرگی برای اجرای قانون هوای پاک است.

تاکنون ۲۶ میلیون خودرو در کشور شماره‌گذاری شده‌اند که از این تعداد، نزدیک به هفت میلیون خودرو به سن فرسودگی رسیده‌اند. همچنین ۱۲.۵ میلیون موتورسیکلت شماره‌گذاری شده که حدود ۱۰ میلیون از آنها فرسوده هستند و عمدتاً کاربراتوری می‌باشند.

سن فرسودگی برای موتورسیکلت‌ها ۶ سال تعیین شده است، در حالی که سن فرسودگی برای خودروها متفاوت است؛ به عنوان مثال، خودروهای شخصی ۲۰ سال و خودروهای عمومی ۱۰ سال در نظر گرفته شده‌اند. با این حال، شاهد حضور گسترده خودروهای فرسوده در کشور هستیم.

کارشناسان معتقدند که یک خودرو فرسوده، چه سواری، موتورسیکلت یا کامیون، تقریباً دو برابر یک خودرو نو سوخت مصرف می‌کند. اگر وضعیت خودروهای فرسوده به همین منوال ادامه یابد، در آینده نزدیک با مشکل جدی کمبود سوخت مواجه خواهیم شد و برای جلوگیری از این مشکل، اقدامات اساسی لازم است. خودروهای فرسوده در خیابان‌ها، به دلیل بازار تورمی خودرو و کمبود خودروهای اقتصادی، به همراه عدم تناسب درآمدها با قیمت خودرو، روز به روز پیرتر می‌شوند و ادامه شرایط اقتصادی فعلی برای قشر متوسط، وضعیت را دشوارتر می‌کند.